Grzybica jamy ustnej, nazywana również kandydozą jamy ustnej to powszechna choroba, która często dotyka osoby z obniżoną odpornością. Brak wdrożenia odpowiedniego leczenia schorzenia prowadzić może do rozpowszechniania się jej na cały organizm. Czym jest grzybica jamy ustnej? Jakie towarzyszą jej objawy oraz jak ją leczyć?
Czym jest grzybica jamy ustnej?
Grzybicę jamy ustnej kwalifikuję się jako najczęściej występujące schorzenie, które dotyka błony śluzowe jamy ustnej. Za jej powstawanie odpowiedzialne są dimfromiczne grzyby drożdżopodobne – Candida albicans, od których pochodzi potoczna nazwa schorzenia kandydoza.
Drożdżaki w jamie ustnej występują naturalnie jako flora fizjologiczna. Zachwiania jej równowagi np. z powodu obniżenia odporności wywoływać mogą jednak infekcję. Nasilenie objawów zakażenia zależne jest natomiast od ilości nagromadzonych drożdżaków. Namnażają się one przede wszystkim na błonie śluzowej języka, policzków oraz przedsionka jamy ustnej. Na zachorowanie podatne są szczególnie osoby starsze (zwłaszcza noszące protezy zębowe) i dzieci. Choroba dotyka często również palaczy tytoniu i osoby, u których zaobserwowano niedobory immunologiczne (np. po przeszczepach, zakażonych wirusem HIV).
Rodzaje kandydozy
Grzybicze zapalenie jamy ustnej znane jest z dwóch rodzajów schorzenia:
- ostra zanikowa lub ostra rzekomobłoniasta – spotykana najczęściej u dzieci jako pleśniawki oraz osób z obniżoną odpornością. Zanikowa zwykle po antybiotykoterapii pod postacią obszarów zaniku nabłonka.
- Postać przewlekła – trwa dłużej od ostrej kandydozy, jednak towarzyszące objawy są łagodniejsze. Zaliczane do rodzaju są schorzenia takie jak zapalenie kątów warg, zapalenie środkowej części języka i protetyczne zapalenie jamy ustnej.
Czynniki sprzyjające grzybicy jamy ustnej
Czynnikami, które wpływają na zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia grzybicy jamy ustnej, są:
- predyspozycje genetyczne,
- błędy żywieniowe,
- niedobory kwasu foliowego, cynku, żelaza i witamin z grupy B i C.
- choroby przewodu pokarmowego – m.in. choroba wrzodowa,
- napromieniowanie,
- wiek – osoby starsze lub dzieci,
- zaburzenia immunologiczne – wrodzone, nabyte, polekowe lub obniżona odporność,
- problemy endokrynologiczne,
- choroby nerek,
- HIV,
- nowotwory,
- transplantacja narządów,
- przyjmowanie niektórych leków – szczególnie antybiotyków, antykoncepcyjnych, immunosupresyjnych,
Wyróżnia się również miejscowe predyspozycje grzybicy jamy ustnej:
- ubytki próchnicowe,
- mikrourazy,
- nieodpowiednia higiena jamy ustnej,
- przewlekłe stany zapalne błony śluzowej,
- użytkowanie uzupełnień protetycznych.
Grzybica jamy ustnej – objawy
Charakterystycznym objawem, który występuje w przypadku grzybicy jamy ustnej, jest biały nalot na języku i podniebieniu. Rozprzestrzeniać się on może również na przełyk i gardło. Zdarza się, że schorzeniu towarzyszy pieczenie oraz ból w miejscu zmian. Ponadto występować mogą pęknięcia kątów ust, nadżerki oraz zapalenie języka.
Diagnoza i leczenie
Diagnoza grzybicy jamy ustnej powinna zostać przeprowadzona na podstawie widocznych objawów przez lekarza pierwszego kontaktu. Wykonane zostać może również badanie mykologiczne, które identyfikuje rodzaj patogenu wykrytego w materiale pobranym z jamy ustnej.
Skuteczne leczenie opiera się przede wszystkim na stosowaniu przepisanych przez lekarza leków przeciwgrzybiczych. Najczęściej zalecane są preparaty o stosowaniu miejscowym, bezpośrednio na miejsca zmienione chorobowo. Brak reakcji na wdrożone leczenie lub nasilone objawy natomiast wymagają przyjmowania leków przeciwgrzybiczych działających ogólnie. Ważne, aby przestrzegać zaleceń lekarza co do czasu trwania terapii nawet w przypadku, gdy nie zauważamy już u siebie niepokojących objawów. Pozwoli to na usunięcie patogenów z jamy ustnej oraz zmniejszenie ryzyka nawrotów choroby.
Grzybica jamy ustnej — profilaktyka
Pragnąc zapobiec grzybicy jamy ustnej, warto przestrzegać właściwej higieny jamy ustnej, szczególnie u osób, które na co dzień noszą protezy zębowe. Warto także zwrócić uwagę na odpowiednie dopasowanie protez, ponieważ powstające uszkodzenia błony śluzowej zwiększają ryzyko infekcji. Czyścić należy również powierzchnię języka oraz zadbać o odpowiednio zbilansowaną dietę. Osoby podatne na ryzyko wystąpienia kandydozy powinny ograniczyć spożywanie węglowodanów oraz wybierać produkty bogate w kwas foliowy, witaminy z grupy B i C oraz żelazo. Pomocne okazać się mogą również naturalne probiotyki – kiszonki, kefiry lub jogurty. Zapobiegając wszystkich schorzeniom dotyczącym jamy ustnej, ważne są przede wszystkim regularne kontrole w gabinecie stomatologicznym.