Zespół obturacyjnego bezdechu sennego, nazywany również potocznie bezdechem sennym jest poważnym schorzeniem. Boryka się z nim również coraz większa liczba Polaków. Objawia się głównie przez ignorowane przez większość osób chrapanie. Narażone są na niego zwłaszcza osoby z nadwagą. Czym jest bezdech senny i jakie objawy mu towarzyszą?
Czym jest bezdech senny
OBS – obturacyjny oddech senny jest jednostką chorobową, zdefiniowaną w 1999 roku. Schorzenie charakteryzuje się powtarzającym się wielokrotnie epizodem zatrzymania się bądź ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Towarzyszy mu również wzmożona praca mięśni oddechowych. Przy czym okres trwania epizodu jest ponadto dłuższy niż 10 sekund i towarzyszy mu spadek saturacji. W trakcie trwania godziny snu bezdech pojawia się do kilku do kilkunastu razy, powodując również związane z nim następstwa m.in. spadek koncentracji, zmęczenie, nadciśnienie tętnicze.
Określenie choroby i ocena stopnia zaawansowania odbywa się poprzez rozpoznanie liczby bezdechów na godzinę snu i towarzyszących mu objawów, takich jak przebudzenie. Wyróżnia się dwa modele bezdechu sennego:
- obturacyjny bezdech senny obwodowy – częściowe zablokowanie dróg oddechowych, krótkie epizody podczas snu, spłycony oddech.
- Centralny bezdech senny – występuje rzadko i polega na całkowitym zatrzymaniu przepływu powietrza w trakcie snu.
Przyczyny bezdechu sennego
Jakie objawy towarzyszą bezdechowi sennemu?
Charakterystycznym objawem, który wykazuje spłycenie oddechu w trakcie snu, bezwątpliwie jest chrapanie. Osoby doświadczające epizodu, często budzą się ponadto zmęczone oraz z bólami głowy. Spowodowane jest to niespokojnym snem, który zaburza regenerację organizmu i zdrowego wypoczynku. Towarzyszące objawy chorobie, dzielą się, ze względu na porę:
Objawy dziennie bezdechu:
- problemy z koncentracją,
- zmęczenie,
- nerwowość,
- rozdrażnienie,
- senność,
- spadek libido,
- uczucie zasychania w ustach.
Nocne objawy bezdechu:
- głośne chrapanie,
- nadmierną potliwość,
- częste oddawanie moczu,
- nagłe wybudzenia i problemy z ponownym zaśnięciem,
Co wpływa na bezdech senny?
Najbardziej narażonymi osobami na bezdech senny, są osoby z nadwagą. Innymi czynnikami ryzyka są również:
- choroby przewlekłe – nadciśnienie, niewydolność serca, udar mózgu, cukrzyca, niedoczynność tarczycy,
- spożywanie dużej ilości alkoholu,
- zażywanie leków sedatywnych o działaniu uspokajającym i nasennym,
- menopauza,
- obciążenia genetyczne – występujące u 25% do 50% przypadków,
- mała, cofnięta żuchwa,
- przerost języka i migdałków,
Zdarza się, że występuje również u kobiet w ciąży, zagrażając niekorzystnymi konsekwencjami dla matki i płodu.
Bezdech senny u dzieci
Problem obturacyjnego bezdechu sennego dotyka nie tylko dorosłych, a często również i dzieci. Najczęściej diagnozuję się u małych dzieci, które są pomiędzy 3 a 6 rokiem życia. W niektórych przypadkach schorzenie pojawia się także u niemowlaków, a zatrzymanie oddechu w tym przypadku trwa około 20 sekund. Czynnikiem sprzyjającym, zarówno u dorosłych, jak i dzieci jest przede wszystkim nadwaga. Przyczyną niedrożności układu oddechowego u dzieci, może być także powiększenie migdałków zarówno podniebnych, jak i gardłowych. Rozluźniając się podczas snu, utrudniają bowiem, przedostanie się powietrza do płuc.
Ryzyko pojawienia się bezdechu sennego u dzieci jest ponadto większe u dzieci, które urodziły się z chorobą wrodzoną, której towarzyszy deformacja twarzoczaszki. Istotnym przykładem są dzieci, które urodziły się z chorobą Downa, niemal połowa z nich bowiem cierpi na bezdech senny.
Skutki bezdechu sennego
Podczas występowania schorzenia, grozi nam wiele groźnych konsekwencji zdrowotnych, którymi są m.in.:
- nagły zgon,
- niewydolność serca,
- nadciśnienie tętnicze,
- zawał,
- zaburzenia rytmu serca,
- udar,
- nadciśnienie płucne,
- depresja,
- zespół metaboliczny,
- wypadki telekomunikacyjne – chorzy powodują wypadki o 2-3 razy częściej niż osoby, u których nie zaobserwowano OBS.
- Refluks żołądkowo-przełykowy.
Przewlekły charakter schorzenia powoduje, obniżenie jakości snu, zaburzając przy tym prawidłową regenerację organizmu i utrudniając codzienne funkcjonowanie. Szybkie wdrożenie leczenia pozwala na zwiększenie szansy wyleczenia.
Diagnoza i leczenie
Diagnoza bezdechu sennego jest stosunkowo prosta i wymaga jedynie potwierdzenia objawów klinicznych. W tym celu najczęściej wykonuje się badanie snu – polisomnografię. Polega ona na monitorowaniu przez całą noc stanu pacjenta dzięki czujnikom oceniającym:
- tętno,
- zawartość tlenu we krwi,
- przepływ powietrza przez nos i usta,
- chrapanie,
- ruchy kończyn,
- zbadanie faz snu.
Badanie ma na celu przede wszystkim rozpoznanie choroby, jednak pozwala także na ocenę stopnia jej zaawansowania oraz różnicowania z innymi objawiającym się podobnie chorobami. Ograniczeniem do badania jest jednak jego dostępność i koszt. Opracowano więc prostsze badanie – poligrafię, która pomaga w określeniu parametrów z wyłączeniem czynności mózgu.
Choroba OBS wymaga wdrożenia szybkiego leczenia, ponieważ znacząco obciąża organizm. Leczenie opiera się przede wszystkim na zredukowaniu przyczyn wystąpienia schorzenia, w tym redukcji nadprogramowych kilogramów. Lekarz może zalecić także zmianę trybu życia oraz zrezygnowanie z alkoholu i leków uspokajających. Rozpoznanie stopnia zaawansowania bezdechu sennego pozwala dobrać indywidualne leczenie. U wybranej grupy pacjentów stosuje się leczenie, opierające się na wspomaganiu oddychania stałym dodatnim ciśnieniem. W przypadku wystąpienia nieprawidłowości anatomicznych, takich jak krzywa przegroda nosowa, wprowadza się leczenie operacyjne, bądź ortodontyczne.